De meest gestelde vraag van vorig jaar was: “Heb je nog leuke en inspirerende voorbeelden van raden die verder zijn met de invoering van de Omgevingswet?” Met stip op 1 staat dit jaar de vraag: “Heb je een lijstje met wat we nú moeten doen?” Hoe dichterbij de invoeringsdatum komt, hoe groter de onrust en het ongemak bij gemeenten. Klaar met de abstracties, tijd om het concreet te maken, welke stappen gaan we de komende zes maanden zetten, een-twee-drie.
Is er een moeder aller lijsten? Graag!
Er is al heel veel informatie over de Omgevingswet beschikbaar: feiten, praktijkvoorbeelden, publicaties, artikelen, interviews, blogs en vlogs, verslagen, handreikingen en inspiratiegidsen. En er zijn beelden, interpretaties en meningen, steeds meer ook. Misschien zien we intussen het spreekwoordelijke bos niet meer. Maar, gek genoeg, missen raden ook informatie, vooral blauwe informatie. “Blauw”, een term uit de organisatiekunde, wordt gebruikt om drijfveren, managementstijl of organisatiecultuur te typeren. “Blauw” staat voor duidelijkheid en structuur. “Blauw” wordt vaak denigrerend geassocieerd met lijstjes en overzichtjes. En juist de lijstbehoeftigheid van gemeenten (en raden) wordt echter groter. Kom met een lijstje met wat we moeten regelen rond bevoegdheden, verordeningen en processen! Kom met een boodschappenlijstje voor het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO)! Kom met een modelverordening participatie! Kom met een checklist keuzes en strategieën! Is er een moeder aller lijsten? Graag!
Het heeft te maken met die datum die steeds dichterbij komt. Op nieuwjaarsdag 2021 treedt de Omgevingswet in werking. Zijn we er dan klaar voor? Vergeten we niets? Gaat er iets mis? De urgentie wordt gevoeld, stilstaan en afwachten is geen optie. Dat is goed nieuws. En er is meer goed nieuws. Dat niet elke gemeente het wiel opnieuw wil uitvinden, maar gebruik wil maken van elkaars ervaringen en kennis. Goed dat we van elkaar leren. In mijn presentaties over de invoering van de Omgevingswet gebruik ik altijd voorbeelden van gemeenten. Mijn favoriete model is overigens de matrix van Kampen. Daarin staan de rollen van de raad in een matrix tegenover inhoud, proces en houding & gedrag. Zo ontstaan negen vakjes met thema’s waar de raad mee aan de slag kan gaan. Het is geen blauwdruk, maar wel een beetje “blauw”. De matrix kan dienen als kapstok voor het met elkaar te voeren gesprek. Er zijn steeds meer raden die met een eigen “matrix” aan de slag gaan.
Maar de lijstbehoeftigheid heeft ook een keerzijde. Er is een reden dat boeken als “Miljonair in één dag!”, “49 lifehacks voor een gelukkiger leven” en “Loslaten in vijf stappen” erg populair zijn. Ook voor rijkdom, geluk en persoonlijke balans zijn we toch op zoek naar instant-oplossingen en quick fixes. Eenvoudig beter, een slogan die op meer betrekking heeft dan enkel op de Omgevingswet. Maar was het niet de bedoeling om lokaal meer afwegingsruimte te bieden en maatwerk mogelijk te maken? Om de leefomgeving centraal te stellen en met elkaar integrale oplossingen te bedenken? Dreigen we niet gereedschap en mogelijkheden die de Omgevingswet biedt klakkeloos in te zetten zonder na te denken welk probleem we aan het oplossen zijn. Zien we de bomen en niet meer het bos?
Meer blauw is met andere woorden een mooie ontwikkeling, de roep om meer duidelijkheid en focus. Maar liefst in combinatie met ook andere kleuren. “Rood” dat staat voor durf, kracht en actie en “groen” voor verbinding en communicatie.
