“Maatschappelijk draagvlak is belangrijk voor het nemen van beslissingen. Volksvertegenwoordigers spannen zich in om goed te luisteren naar geluiden uit de samenleving voordat ze een knoop doorhakken. Uiteraard. Tegelijkertijd is draagvlak niet de enige afweging,” zegt Pascale Georgopoulou.
Maatschappelijk draagvlak is belangrijk voor het nemen van beslissingen. Volksvertegenwoordigers spannen zich in om goed te luisteren naar geluiden uit de samenleving voordat ze een knoop doorhakken. Uiteraard. Tegelijkertijd is draagvlak niet de enige afweging. Alle feiten en belangen moeten op tafel komen om weloverwogen besluiten te nemen.
Er is geen draagvlak voor windturbines. Dat was het argument dat het raadslid naar voren bracht om zich uit te spreken tegen de ambities die in de vorig jaar vastgestelde RES 1.0 waren geformuleerd. Hij was niet tegen alles, alleen tegen windturbines. Ik stelde de controlevraag: wat versta je eigenlijk onder draagvlak? Dat mensen het ermee eens zijn. Alle mensen? Ja, dat kun je zo niet stellen, was zijn reactie, dat kan per geval verschillen. Maar wat betekent het gebrek aan draagvlak als afweging dan concreet?
In gesprekken met raden gebruik ik vaak het volgende voorbeeld. Stel er is ergens op een plek een plan of initiatief. In een straal van tien kilometer eromheen is iedereen, echt iedereen, het ermee eens, is zelfs laaiend enthousiast over het plan. Je zou kunnen zeggen 100% draagvlak! Gaat de raad er dan automatisch mee akkoord? Ik moet de eerste raad nog meemaken die zegt: ja, hoor, we gaan automatisch akkoord. Want je moet als raad ook kijken naar andere aspecten zoals eerdere besluitvorming, (financiële) kaders, toetsen aan wet- en regelgeving, etc. En wellicht is dit plan nadelig voor de mensen die buiten de 10 km-straal leven. Draagvlak is erg belangrijk, maar er zijn meer belangrijke afwegingen.
Raadsleden worden dagelijks geconfronteerd met wat mensen vinden. En mensen vinden van alles. Er komen regelmatig inwoners inspreken bij vergaderingen, er zijn ingezonden brieven en reacties op social media, er zijn actie- en belangengroepen en op het schoolplein of het voetbalveld willen mensen ook wat kwijt. Wat ze te melden hebben, zijn niet altijd loftuitingen over geslaagd beleid en uitmuntende uitvoering. Het zijn voornamelijk tegengeluiden, kritische noten en grieven, soms een enkele suggestie. Dat is prima, een spiegel vanuit de samenleving om de gevolgen van voorgenomen beslissingen goed af te wegen. Maar je krijgt als volksvertegenwoordiger wel een verwrongen beeld van de werkelijkheid als je alleen deze geluiden hoort en waarneemt. Alsof er echt nooit iets goed gaat! Besef in elk geval dat er naast de hoorbare stemmen ook zachte stemmen zijn in de samenleving, stille stemmen en zelfs ontbrekende. Je hebt inwoners, ondernemers, maatschappelijke partners en andere overheden die zich uitspreken en een belang in de weegschaal leggen voor de finale afweging en besluitvorming. Er zijn ook veel mensen die de weg naar een podium minder goed kunnen vinden. Mensen kunnen afgehaakt, onverschillig of tevreden zijn en zich niet laten horen. En wie vertolkt de stem van de natuur of toekomstige generaties ? Daar hebben we volksvertegenwoordigers voor. Ze gaan, als het goed is, actief op zoek naar alle stemmen. Op zoek naar het andere geluid. Misschien klinkt dat op inloopavonden, wijkbijeenkomsten, digitale raadplegingen, burgerberaad, inspraakprocedures, gesprekken op het dorpsplein of op de markt. De luide stem klinkt duidelijk, voor sommige stemmen moeten je meer je best doen. Dat kost tijd en energie en hoort gewoon bij democratie.
De zoektocht naar alle stemmen is de zoektocht naar alle belangen. Bij de algemene beginselen van behoorlijk bestuur hoort ‘het vergaren van de nodige kennis omtrent de relevante feiten en de af te wegen belangen’. Ongeacht het onderwerp en de context is dat de basis van alle besluitvorming. Nadat de belangen zijn opgehaald is het moment gekomen om de belangen te wegen. Misschien weegt het belang van iemand die naast een project woont zwaarder dan het belang van iemand die helemaal aan de andere kant van het dorp woont. Niet altijd weegt het individuele belang zwaarder
dan het algemene belang en omgekeerd ook niet. Beide belangen zijn er en moeten worden ingebracht. Een besluit dat je nu neemt, is misschien wel heel positief en voordelig als je kijkt naar het huidige moment, maar nadelig voor toekomstige generaties. Zoals bij een dilemma altijd het geval is: je hebt onverenigbare uitersten en het is ingewikkeld. Alles bij elkaar komt er een moment dat je een beslissing moet nemen als volksvertegenwoordiger. Met alle feiten en alle belangen op een rij en met je eigen politieke overtuiging als kompas.
Draagvlak is daarbij belangrijk. Maar misschien is draagvlak eigenlijk acceptatie. Je hoeft het er niet per se mee eens te zijn, maar je bent er in elk geval niet op tegen. Je hebt onder bepaalde omstandigheden geen bezwaar of je kunt leven met iets waar je het niet mee eens bent. Of je bent het er niet eens en wat er ook gebeurt je standpunt blijft ongewijzigd. Maar er is geluisterd naar je bezwaren. Draagvlak betekent niet dat iedereen het ermee eens is, maar dat iedereen zijn wensen en zorgen heeft kunnen laten horen. Dat ieders belang is meegewogen en dat er een besluit is genomen dat alles overwegende (feiten, meningen en dilemma’s) het beste is.