Triomfantelijk vertelde ik dat het mij was gelukt! Voor het eerst! De opwinding van de familie aan tafel was groot, hun nieuwsgierigheid groter. Wat? Wat? Ik heb het gedaan: dubbel parkeren! Om even wat op te halen. Ik kon nergens terecht en heb de auto toen dubbel geparkeerd. Voor wel twee minuten, misschien zelfs wel drie. Blikken vol verbazing. Was dat het?
Deze scène speelt zich af bij mijn Griekse familie, tijdens mijn vakantie. Daar autorijden, moet je weten, vind ik een hele uitdaging. Als ik bijvoorbeeld een parkeerplek zoek, een waar je echt mag parkeren, ben ik kansloos. Ze zijn er niet. Iedereen parkeert maar waar hij kan en laat een briefje met zijn telefoonnummer op zijn dashboard. Kunnen anderen er niet langs, dan bellen ze maar even. Opgelost! En dan heb ik het niet eens over links en rechts inhalen, en hoezo “doorgetrokken lijn”? Als de ander met een wiel op de vluchtstrook rijdt, dan kun je er altijd makkelijk langs. Een fietser midden op de weg? Als je je niet breed maakt, dan rijden ze je zo omver. Daarom dus je plek claimen, dat is de veiligste optie. Stel ik blijf op mijn rijstrook rijden en het busje voor mij stopt om iets af te leveren, dan kan ik wachten of uitwijken. De auto naast mij wijkt ook uit, hij ziet wat er gebeurt, toch? Kortom: elkaar wat ruimte gunnen, dan heeft iedereen ruimte zat.
Ik ga niet meedoen met kamikaze-manoeuvres, getoeter en krachttermen. Maar met mijn “normale” rijstijl (volgens de regels en tamelijk behoudend) ben ik er een gevaar op de weg. Dus moet ik me aanpassen, er zit niets anders op. Ik moet over een drempel, vandaar dat de eerste keer dubbel parkeren als een triomf voelde, totaal buiten mijn comfortzone, verder keek niemand ervan op. Wat normaal is blijkt maar weer situationeel.
Hoe kom ik op dit vakantieverhaal? Ik krijg vaak vragen over “hoe zit het precies in elkaar?” Hoe zijn zaken binnen de RES geregeld? Wie heeft welke bevoegdheid en welke rol en vooral waar staat dat? Welk wetsartikel gaat daarover, in welke verordening staat het? En als het college de raad niet informeert? En als een motie niet wordt opgevolgd? En wat is de sanctie voor het niet nakomen van de gemaakte afspraken? Of het niet realiseren van de gestelde doelen? Wat als? Het liefst een concreet, ondubbelzinnig, SMART-antwoord met bronvermelding.
Het is lastig om op deze manier te kijken naar een vormvrije, vrijwillige, maar zeker niet vrijblijvende samenwerking. Er zijn binnen de RES’en bestuurlijk bindende afspraken gemaakt over duurzame opwek van elektriciteit op land en de bovengemeentelijke warmtebronnen, met data en inspanningen en democratische besluitvorming. Elke regio doet zijn deel, realiseert de eigen ambitie en alles bij elkaar komen we tot de opbrengst die we samen hebben afgesproken. Iedereen in de regio werkt samen met de anderen, vanuit de eigen rol. Raden, staten en waterschapbestuurders stellen kaders en controleren de voortgang. Uiteraard zorgen ze ervoor dat belanghebbenden en betrokkenen kunnen meepraten, meebeslissen en meeprofiteren. Bestuurders doen ook wat ze horen te doen. Ze sturen op de uitvoering van de RES, informeren, betrekken, werken samen, doen. Dat is gewoon hun werk, zoals ze dat altijd doen. Elke twee jaar stelt de regio een voortgangsdocument op waarin ze aangeeft hoe het staat met de uitvoering. PBL monitort of de regio’s samen op koers liggen voor het afgesproken nationale doel.
Als je vanuit een “wat zijn de regels”- bril strak naar samenwerking kijkt, dan loop je vast. Zoals ik mij in Griekenland aan mijn medeweggebruikers moet aanpassen, is het in samenwerking in de energietransitie ook. Ieder werkt vanuit zijn eigen rol, maar het is verstandig te kijken wat je buren doen en je voortgang op elkaar af te stemmen. Dus niet vanuit een theoretische voorrangsregel, maar anticiperen op wat er gebeurt. Ook dan kun je veilig aankomen op de plek die je wilde.
