Feedback – eufemisme voor kritiek – als een cadeautje. Ja ja! Je collega, leidinggevende of klant storten, vaak ongevraagd, hun commentaar over je heen. Rustig, niet meteen reageren of in de verdediging schieten, vat het niet persoonlijk op, toon begrip voor de zorg voor de ander, bedank voor de feedback, leer ervan, blijf positief. De tips van de training Persoonlijke ontwikkeling door feedback heb je nog vers in het geheugen. Kritiek, je moet ermee dealen, prima. Maar heeft kritiek een houdbaarheidsdatum of een verschoningstermijn? Wanneer ben je van de kritiek verlost? Wanneer vink je het punt af van je to-do-lijst om verder te gaan met je leven?
‘Wanneer ben je van kritiek verlost?’
Ik dacht eraan toen ik een paar weken geleden een briefje vond onder mijn ruitenwisser. Mijn opgewekte stemming aan het begin van een nieuwe dag was in één klap verdwenen. Of ik de volgende keer mijn auto recht tussen de lijnen wilde parkeren. ‘Zo moeilijk is dat toch niet,’ schreef de anonieme buur. Ik hield het briefje, een beetje slap, nat door de regen, in mijn hand, sprakeloos. Iemand was hier zijn huis uitgelopen, had dus mijn auto gezien, was misschien zelfs teruggelopen om papier en pen te pakken en liet een boodschap achter, onder mijn ruitenwisser. Het zat hem kennelijk hoog. Het was niet zomaar een tekst, een aansporing of een waarschuwing. Het voelde als een keihard oordeel. Over mijn parkeervaardigheid, mijn houding, mijn leven. Ik voelde mij klein, heel klein, ik schaamde mij dood.
Ik keek naar mijn auto. toegegeven, dat parkeren kon beter. Omdat de auto’s aan weerszijden intussen waren vertrokken zag het er nog knulliger uit dan het echt was. Gisterenavond was de situatie heel anders, troostte ik mijzelf. Ik sta niet altijd scheef, toch? Ik ging aan mijzelf twijfelen. De anonieme klager heeft geen recht van spreken. Het was deze ene keer. Omdat ik er anders niet tussen kon. En het was laat. En het regende.
Schaamte maakte plaats voor onbegrip en verongelijktheid. Klagen, oké, kritiek, maar anoniem? Zo gaan wij hier toch niet met elkaar om in ons gezellig buurtje. Waarin iedereen elkaar vriendelijk groet, beleefd een praatje maakt, de namen van elkaars kinderen en honden kent, elkaars planten, konijnen en katten tijdens de vakantie verzorgt, de kliko’s netjes op tijd en zeker niet te vroeg op de verzamelplek zet. Welke buur stond achter zijn gordijn geïrriteerd naar mij te turen? Wat stoorde hem zo onnoemelijk dat hij het niet langer kon inslikken? Zat iemand elke dag bij te houden hoe ik parkeer, of een wiel op de streep staat en hoeveel centimeter afstand er is? Werd er op mij gelet?
‘Incasseren is een belangrijke competentie in elke context’
Op weg naar het werk liet het voorval mij niet los. Op de terugweg ook niet. En de dagen en weken erna ook niet. Parkeren werd een hel. Ik bleef, al was er alle ruimte, draaien en keren, totdat de auto precies tussen de lijntjes stond. Stapte uit om het resultaat te checken en corrigeerde die paar millimeter alsnog. Liep nog een keer terug om opnieuw te kijken of het echt goed was. En keek telkens om mij heen of mijn criticaster op zijn minst meekeek en zag dat ik het heus wel kon. Ergens wil je na kritiek en nadat je je gedrag hebt bijgesteld een bevestiging, een positief bericht, iets van: oké, je kunt het wel, ik heb het gezien, het is goed zo..
Kritiek, wil ik maar zeggen, komt altijd keihard aan, je voelt je ergens toch persoonlijk aangevallen. Een woord of een zin, bedoeld of onbedoeld, terecht of onterecht, iets kleins of groots, het raakt je omdat het om meer gaat dan de handeling die de aanleiding was. Positief omgaan met kritiek, het is makkelijker gezegd, dan gedaan. Incasseren is een belangrijke competentie in elke context. Je zegt tegen jezelf dat kritiek niet is bedoeld om je te kwetsen, maar om je verder te brengen. Je doet nog meer je best. En wat dan als je je de kritiek wel degelijk hebt aangetrokken? Zou het niet zo moeten zijn dat er zichtbaar en nadrukkelijk een streep door gezet moet worden? Om aan te tonen dat er iets niet goed was, maar nu weer goed is, je hebt het opgelost, je leven verbeterd, het mag van de to-do-lijst af.
Ik schreef met grote letters op een A4: beter zo? En legde dat onder mijn ruitenwisser. De volgende dag lag het er nog net zo.